Przyszowa- moja mała ojczyzna!

Historia mojej urokliwej wsi.

Przyszowa jest jedną z najstarszych miejscowości w powiecie limanowskim. Pierwsza wzmianka o Przyszowej pochodzi z 1326 r. Jednakże, znacznie wcześniej na górującej nad wsią Łyżce (Wyżce) znajdował się średniowieczny zamek przyszowski, pochodzący prawdopodobnie z XI w. Uważa się, że zamek pierwotnie należał do kasztelanii z Nowego Sącza, a następnie do szlacheckiego rodu Wierzbiętów herbu Janina . Według relacji Jana Długosza Wierzbiętowie byli pierwszymi historycznymi właścicielami wsi.
Pod koniec XIII w. Wierzbiętowie opuścili zamek na Łyżce i przenieśli gród do nowego dworu szlacheckiego w centrum wsi. W 1535 r. Jakub Wierzbięta „okrył swój dom wielką sławą”, walcząc u boku hetmana Jana Tarnowskiego podczas piątej wojny litewsko-moskiewskiej[8]. W 1560 nastąpił podział dóbr pomiędzy rodzeństwem Wierzbiętów: Andrzej otrzymał główny dwór z południową częścią wsi, Mikołaj tzw. stary dwór, Marcinowi przypadła Podowszczyzna, Wojciechowi Siekierczyna, a Stanisławowi Nowa Janina. W XVII w. główny dwór w Przyszowej należał do rycerskiego rodu Dunin-Wąsowiczów herbu Łabędź. W 1655 podczas potopu szwedzkiego lokalna szlachta i okoliczni chłopi pod wodzą oficera w służbie Stefana Czarnieckiego, Krzysztofa Dunin-Wąsowicza z Przyszowej, stworzyła oddział partyzancki, który wsławił się rozbiciem oddziału Szwedów koło Limanowej . Miejscowa szlachta brała również udział w walce pospolitego ruszenia przeciw wojskom saskim w 1715 oraz w konfederacji barskiej. W 1683 r. główny dwór przyszowski został nabyty przez skarbnika podolskiego Aleksandra Żuk-Skarszewskiego herbu Nałęcz po tym, jak jego rodzinna miejscowość na Podolu została zniszczona przez oddziały kozackie podczas wojny polsko-kozacko-tatarskiej. Oprócz Skarszewskich swoje posiadłości we wsi nadal mieli Wierzbiętowie oraz Łapkowie z Łapanowa, Wiktorowie z Wiatrowic, Przyborowscy, Podoscy, Wielogłowscy, Oyrzanowscy, Mielżeccy, Pęgowscy i Jaklińscy.
Pod koniec XIX w. mieszkało w Przyszowej ponad 1400 mieszkańców, działała szkoła parafialna, tartak oraz młyn, istniał jeden dwór i cztery dworki . Główny dwór stanowił własność Faustyna Żuk-Skarszewskiego, poety i posła do Rady Państwa i Sejmu w Galicji. Dworek na Berdychowie należał do Tytusa i Jadwigi Czyżewskich. Mieli oni czworo dzieci, a jednym z nich był Tytus Czyżewski, sławny malarz i poeta, współtwórca grupy formistów. Od 2010 gimnazjum w Przyszowej nosi jego imię. Dworek na Rusinówce był własnością Franciszka Mieczkowskiego. Dworek na Podowszczyznie należał do Jana Podowskiego. Natomiast najmniejszy dworek na Ogrojcu stanowił własność Władysława Kałuskiego . Po II wojnie światowej w styczniu 1945 dokonano parcelacji wszystkich dóbr dworskich w Przyszowej, a w budynku głównego dworu umieszczono szkołę podstawową. W 1998 szkoła została przeniesiona do nowo powstałego budynku, a dwór został zwrócony rodzinie Żuk-Skarszewskich.

W 1954 r. powstała Gromada Przyszowa z siedziba GRN w Przyszowej. W skład gromady oprócz Przyszowej wchodziły również sąsiednie miejscowości Stronie oraz Wysokie. W 1972, wskutek reformy gminnej gromady zostały ostatecznie zniesione. Od tego czasu Przyszowa administracyjnie należny do gminy Łukowica.

Inne przydatne informacje!